อายตนะภายนอก 6

[277]
อายตนะภายนอก 6 (ที่เชื่อมต่อให้เกิดความรู้, แดนต่อความรู้ฝ่ายภายนอก — Bāhirāyatana: external sense-fields) บาลีเรียก พาหิรายตนะ

1. รูปะ (รูป, สิ่งที่เห็น หรือ วัณณะ คือสี — Rūpa: form; visible objects)
2. สัททะ (เสียง — Sadda: sound)
3. คันธะ (กลิ่น — Gandha: smell; odour)
4. รสะ (รส — Rasa: taste)
5. โผฏฐัพพะ (สัมผัสทางกาย, สิ่งที่ถูกต้องกาย — Phoṭṭhabba: touch; tangible objects)
6. ธรรม หรือ ธรรมารมณ์ (อารมณ์ที่เกิดกับใจ, สิ่งที่ใจนึกคิด — Dhamma: mind-objects)

ทั้ง 6 นี้ เรียกทั่วไปว่า อารมณ์ 6 คือ เป็นสิ่งสำหรับให้จิตยึดหน่วง.

ที.ปา.11/305/255; ม.อุ.14/620/400; อภิ.วิ.35/99/85.
D.III.243; M.III.216; Vbh.70.

หมวดธรรม: ฉักกะ — หมวด 6 — Groups of Six (including related groups)

ที่มา: พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม — พระพรหมคุณาภรณ์ (ป. อ. ปยุตฺโต)