รูป 2¹, 28

[038]
รูป 2¹, 28 (สภาวะที่แปรปรวนแตกสลายเพราะปัจจัยต่างๆ อันขัดแย้ง, ร่างกายและส่วนประกอบฝ่ายวัตถุพร้อมทั้งพฤติกรรมและคุณสมบัติของมัน, ส่วนที่เป็นร่างกับทั้งคุณและอาการ — Rūpa: corporeality; materiality; matter)
  1. มหาภูต หรือ ภูตรูป 4 (สภาวะอันปรากฏได้เป็นใหญ่ๆ โตๆ หรือเป็นต่างๆ ได้มากมาย, รูปที่มีอยู่โดยสภาวะ, รูปต้นเดิม ได้แก่ธาตุ 4 — Mahābhūta: primary elements)
  2. อุปาทารูป หรือ อุปาทายรูป 24 (รูปอาศัย, รูปที่เป็นไปโดยอาศัยมหาภูต, คุณและอาการแห่งมหาภูต — Upādā-rūpa: derivative materiality)

ม.อุ.14/83/75; ขุ.ปฏิ.31/403/275.
M.II.262; Ps.I.183.

รูป 28 ก็คือรูป 2 หมวดข้างต้นนี้เอง แต่นับข้อย่อย กล่าวคือ
  1. มหาภูต หรือ ภูตรูป 4 (รูปใหญ่, รูปเดิม — Mahābhūta: primary elements; great essentialsดู [39] มหาภูต หรือ ภูตรูป 4
  2. อุปาทารูป หรือ อุปาทายรูป 24 (รูปอาศัย, รูปสืบเนื่อง — Upādā-rūpa: derived material qualitiesดู [40] อุปาทารูป หรือ อุปาทายรูป 24

สงฺคห.33.
Comp.157.

หมวดธรรม: ทุกะ — หมวด 2 — Groups of Two (including related groups)
หมวดธรรม: อติเรกทสกะ — หมวดเกิน 10 — Groups of More Than Ten
ที่มา: พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม — พระพรหมคุณาภรณ์ (ป. อ. ปยุตฺโต)