วิญญาณ 6 (ความรู้แจ้งอารมณ์ — Viññāṇa: consciousness; sense-awareness)
- จักขุวิญญาณ (ความรู้อารมณ์ทางตา คือ รู้รูปด้วยตา, เห็น — Cakkhu-viññāṇa: eye-consciousness)
- โสตวิญญาณ (ความรู้อารมณ์ทางหู คือ รู้เสียงด้วยหู, ได้ยิน — Sota-viññāṇa: ear-consciousness)
- ฆานวิญญาณ (ความรู้อารมณ์ทางจมูก คือ รู้กลิ่นด้วยจมูก, ได้กลิ่น — Ghāna-viññāṇa: nose-consciousness)
- ชิวหาวิญญาณ (ความรู้อารมณ์ทางลิ้น คือ รู้รสด้วยลิ้น, รู้รส — Jivhā-viññāṇa: tongue-consciousness)
- กายวิญญาณ (ความรู้อารมณ์ทางกาย คือ รู้โผฏฐัพพะด้วยกาย, รู้สึกกายสัมผัส — Kāya-viññāṇa: body-consciousness)
- มโนวิญญาณ (ความรู้อารมณ์ทางใจ คือ รู้ธรรมารมณ์ด้วยใจ, รู้ความนึกคิด — Mano-viññāṇa: mind-consciousness)
D.III.243; Vbh.180.
หมวดธรรม: ฉักกะ — หมวด 6 — Groups of Six (including related groups)
ที่มา: พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม — พระพรหมคุณาภรณ์ (ป. อ. ปยุตฺโต)
