นิมิต 4

[150]
นิมิต 4 (เครื่องหมาย, เครื่องกำหนด, สิ่งที่พระโพธิสัตว์ทอดพระเนตรเห็น อันเป็นเหตุปรารภที่จะเสด็จออกบรรพชา — Nimitta: the Four Signs; the Four Sights on seeing which the Bodhisatta went forth in the Great Renunciation)

1. ชิณณะ (คนแก่ — Jiṇṇa: an old man)
2. อพยาธิตะ หรือ อาพาธิกะ (คนเจ็บ — Byādhita, Ābādhika: a sick man)
3. กาลกตะ (= มตะ, คนตาย — Mata: a dead man)
4. ปัพพชิตะ (บรรพชิต, นักบวช — Pabbajita: a religious; holy man; monk)

สามอย่างแรกมีชื่อเรียกรวมว่า เทวทูต 3 เป็นเครื่องหมายหรือสัญญาณเตือนให้ระลึกถึงความทุกข์ตามคติธรรมดาของชีวิตและบังเกิดความสังเวช อย่างที่สี่คือบรรพชิต เป็นเครื่องหมายให้มองเห็นทางออกที่จะพ้นไปจากทุกข์ บางแห่งท่านเรียกรวมๆ ไปว่า เทวทูต 4 โดยอธิบายชั้นหลังว่า เป็นทูตของวิสุทธิเทพ แต่ตามบาลีเรียกว่า นิมิต 4.


ที.ม.10/32–38/24–35; ขุ.พุทธ.33/26/544.

D.II.22; Bv.XVII.14.

หมวดธรรม: จตุกกะ — หมวด 4 — Groups of Four (including related groups)

ที่มา: พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม — พระพรหมคุณาภรณ์ (ป. อ. ปยุตฺโต)